Karcinom pluća

Karcinom pluća je najčešći maligni tumor sa najvećom smrtnošću među svim malignim tumorima. Kod muškaraca predstavlja najčešći maligni tumor i vodeći uzrok smrti, dok se kod žena nalazi na četvrtom mjestu, ali predstavlja drugi vodeći uzrok smrti, odmah po karcinomu dojke.

Od karcinoma pluća umire više ljudi nego od karcinoma dojke, debelog crijeva i prostate zajedno. Godišnje se u svijetu registruje nešto manje od 2 miliona ljudi sa novootkrivenih slučajeva, što predstavlja oko 13% svih novootkrivenih slučajeva karcinoma u svijetu.

Faktori rizika

Prema današnjim saznanjima, pušenje cigareta predstavlja glavni faktor rizika za nastanak karcinoma pluća. U velikom broju studija je ustanovljeno da pušači imaju 15 do 30 puta veći rizik za nastanak karcinoma pluća u poređenju sa nepušačima.

Karcinom pluća se može javiti u svim životnim dobima, a najčešće u šestoj i sedmoj deceniji života.

Na karcinom pluća treba posumnjati kada se otkrije tumorska senka na standardnoj radiografiji grudnog koša i/ili pojavom novih ili pogoršavanjem postojećih kliničkih manifestacija postojećeg oboljenja pluća.

Karcinom pluća se dijeli na dva osnovna tipa:

• Nesitnoćelijski karcinom pluća (non-small cell lung cancer – NSCLC), zastupljen u 85% oboljelih
• Sitnoćelijski-mikrocelularni karcinom pluća (small cell lung cancer – SCLC), zastupljen u 13% oboljelih

Simptomi i znaci

Simptomi i znaci bolesti zavise od lokalizacije i veličine primarnog tumora, od postojanja metastatskih promjena, njihove lokalizacije i veličine, i eventualno prisutnog paraneoplastičnog sindroma. Prvi simptomi bolesti najčešće ne znače i početak bolesti. U trenutku kada se pojave, karcinom je najčešće već proširen izvan pluća na okolne strukture i/ili udaljene organe.

• Uporni kašalj, ili promjena karaktera već postojećeg, hroničnog kašlja
• Otežano disanje (dispnea)
• Iskašljavanje sukrvičavog ili krvavog ispljuvka (hemoptizija)
• Bol u grudima pri kašljanju ili dubokom disanju
• Upala pluća koja ne prolazi ni poslije terapije ili uporne, ponavljane upale pluća iste lokalizacije
• Gubitak apetita i tjelesne težine

Dijagnostika

Prva dijagnostička procedura kod sumnje na tumor pluća je posteroanteriorni (PA) i lateralni (profilni) rendgenski snimak grudnog koša. Na njemu se mogu uočiti: veličina tumora i njegova lokalizacija, postojanje pridružene atelektaze, pneumonitis, kontakt sa zidom grudnog koša, medijastinumom ili hilusom, pleuralni izlivi. Najveći broj asimptomatskih bolesnika se otkriva PA snimkom grudnog koša.

U nastavku dijagnostičkog postupka koristi se CT grudnog koša koji je senzitivnija metoda za procjenu bolesti u odnosu na standardnu radiografiju. MRI se koristi za procjenu zahvaćenosti zida grudnog koša i kičmenog stuba gde je nešto superiornija u odnosu na CT. PET-CT je neinvazivna dijagnostička metoda koja se sve više koristi u određivanju stadijuma karcinoma pluća.

Dijagnozu karcinoma pluća neophodno je potvrditi citološki ili patohistološki, što zahtijeva:

• VATS biopsija pluća – minimalno-invazivna metoda za dobijanje uzorka
• Bronhoskopija – endoskopska metoda za direktnu eksploraciju dijela traheobronhijalnog stabla.
• Iglena biopsija pluća

Liječenje

Način liječenja zavisi od tipa karcinoma, njegove pozicije, faze razvoja bolesti i opšteg stanja pacijenta. Sprovodi se operacijom, radioterapijom i hemioterapijom. Operacijom se odstranjuje dio pluća zahvaćen karcinomom (nesitnoćelijski), ali ukoliko je moguće da ostatak pluća vrši svoju ulogu bez problema.

Drugi uslov za operaciju karcinoma pluća je da se bolest nije raširila izvan pluća. U nekim slučajevima moguće je operativno ukloniti jedno cijelo plućno tkivo, pri čemu pacijent nema nikakvih problema kasnije sa disanjem. Takođe, moguće je uklanjanje samo jednog režnja plućnog krila ili samo jednog manjeg dijela.